شب یلدا در فضا چه اتفاقی می افتد؟ - مجله سرگرمی

از گذشته های خیلی دور مردم خورشید را مثل گوی آتشینی می دیدند که زمانی طلوع می نماید، قوسی را در آسمان می پیماید و پس از مدتی غروب می نماید. آن ها متوجه شده بودند که در زمان های مختلف سال، مکان و طول قوسی که خورشید در آسمان طی می نماید، با الگویی منظم دچار تغییر می گردد. آن ها به خوبی می دانستند در دوره هایی از سال که هوا گرم است، خورشید قوس بزرگتری را می پیماید و زمان بیشتری در آسمان است. بالعکس در زمان هایی از سال که هوا سرد است، خورشید قوس کوچکی را می پیماید و زمان کمی در آسمان حضور دارد.

آن ها با استفاده از سازه ها و ابزارهایی، راستا خورشید را دنبال می کردند و می توانستند زمان ورود به فصل های مختلف را متوجه شوند. دانشمندان آن موقع، به خوبی توانسته بودند زمان دقیقی که خورشید بیشترین حضور یا کمترین حضور را در آسمان دارد، متوجه شوند. آن ها فهمیده بودند زمان دقیقی از سال (روز اول تابستان)، خورشید بیشترین زمان حضور را در آسمان دارد. بالعکس زمان دقیقی از سال (روز اول زمستان)، خورشید کمترین زمان حضور در آسمان را دارد. به اولی انقلاب تابستانی و به دومی انقلاب زمستانی گفتند. دانشمندان قدیم به خوبی توانسته بودند با مدل کیهان شناسی زمین مرکزی، علت هندسی این پدیده را شرح دهند.

اکنون ما واقعیت مکانیک منظومه شمسی را به خوبی می دانیم. ما آگاهیم که زمین به دور خورشید می چرخد و محور چرخش آن به دور خودش، حدود 23.5 درجه از خط عمود وارد بر صفحه دایره البروج انحراف دارد. اکنون می دانیم که کوتاه و بلند شدن طول شب و روز به دلیل همین انحراف و ضمناً چرخش مداوم زمین به دور خورشید است.

به دلیل انحراف 23.5 درجه ای محور چرخش زمین به دور خودش از خط عمود وارد بر صفحه دایره البروجی و ضمناً ثابت ماندن جهت انحراف زمین در طول چرخش به دور خورشید، نیمکره های شمالی و جنوبی در طول سال نور خورشید را به اندازه یکسان دریافت نمی نمایند. نیمی از سال، نیمکره شمالی نور بیشتری می گیرد و نیم دیگری از سال، نیمکره جنوبی نور بیشتری دریافت می نماید. در ماه هایی از سال هم دریافت نور خورشید این دو تقریبا برابر است. بدین ترتیب در زمان های مختلف سال، طول روز برای هر نیمکره فرق می نماید و فصل ها ایجاد می شوند. بنابراین ما روزهایی داریم که خورشید حضور حداقلی یا حداکثری را در آسمان دارد.

ما هم به روش گذشتگان خود، نام زمانی که در اول زمستان، بلندترین شب و کوتاه ترین روز را تجربه می کنیم، انقلاب زمستانی گذاشته ایم. بالعکس نام زمانی که در اول تابستان بلندترین روز و کوتاه ترین شب را داریم، انقلاب تابستانی گذاشته ایم. نام اول پاییز و اول بهار که طول روز شب برابر است را هم اعتدال پاییزی و اعتدال بهاری گذاشته ایم.

به هنگام انقلاب زمستانی نیمکره شمالی، اگر جایی در نیمکره جنوبی که عرض منفی 23.5 درجه دارد زندگی کنید، به هنگام ظهر خورشید دقیقا بالای سر شما قرار می گیرد. این زمان، انقلاب تابستانی نیمکره جنوبی است. بالعکس آن هم در انقلاب تابستانی نیمکره شمالی انجام می گردد. در انقلاب زمستانی نیمکره شمالی، در هرکجای نیمکره شمالی که باشید خورشید کمتر از 12 ساعت در آسمان حضور دارد و در هر کجای نیمکره جنوبی باشید، خورشید بیشتر از 12 ساعت در آسمان حضور دارد. بدین ترتیب در انقلاب زمستانی نیمکره شمالی، قطب شمال در تاریکی مطلق است و اصلا خورشید آنجا طلوع نمی نماید.

هرچه از اعتدال پاییزی دورتر و به زمستان نزدیک می شویم، روزها کوتاه تر و شب ها بلندتر می شوند. حالا بعد از انقلاب زمستانی، دوباره کم کم روزها بلند و شب ها کوتاه می شوند. انقلاب زمستانی صبح روز اول دی رخ می دهد. این دقیقا زمانی است که خورشید مستقیم و با زاویه 90 درجه به مدار رأس الجدی می تابد. بدین ترتیب ضیافت شب یلدا یا شب چله را در شب 30 آذر برگزار می کنیم. ضیافتی که ریشه در اعماق فرهنگ و تاریخ ایرانیان دارد و خانواده ها با شب زنده داری و خوردن خوراکی های مختلف مثل انار، هندوانه و آجیل شب یلدا، آغاز اوج گیری دوباره خورشید را پاس می دارند. به هنگام انقلاب زمستانی، در کشورها و فرهنگ های دیگر جاهای جهان هم مراسم های مشابهی برگزار می گردد.

فیلم مربوط به شرح درباره انحراف محور زمین و در نتیجه بوجود آمدن فصل ها، اعتدالین و انقلابین را ببینید.

bebop.ir: بیباپ: مجله هنر موسیقی

kalarena.ir: مجله کالارنا: نقد و بررسی کالاهای دیجیتالی